Prof. Dr. Nurcan Meral Özel, Marmara Denizi’nde yaşanabilecek mümkün bir tsunamiyi evvelce belirlemek ve mümkün hasarı en aza indirmek için yürüttükleri çalışmalar hakkında konuştu.
Endonezya’nın Sumatra adasında 26 Aralık 2004’te meydana gelen zelzele ve akabinde oluşan tsunami felaketinin üzerinden 20 yıl geçtiğini belirten Özel, bu afette 250 binden fazla can kaybı yaşandığını hatırlattı.
“2005 YILINDA BAŞLADI”
Tsunaminin en fazla can kaybına yol açan afetler içine girdiğini vurgulayan Özel, 2004 yılında meydana gelen felaketten sonra Birleşmiş Milletler (BM) tarafından tüm denizlerde tsunami servis sağlayıcı, tsunami erken ihtar ve ziyan azaltma sistemleri kurulmasının tavsiye edildiğini söyledi.
Özel, “Bizim bölgemizde, yani Kuzeydoğu Atlantik, Doğu Akdeniz bölgesinde ve temaslı denizler için bir tsunami ikaz merkezi kurulması teşebbüsleri 2005 yılında başladı.” dedi.
“46 TSUNAMİ İLETİSİNİ İLGİLİ KURUMLARA BİLDİRDİK”
Kandilli Rasathanesi ve Zelzele Araştırma Enstitüsünün, Dışişleri Bakanlığı tarafından tsunami uyarı merkezi çalışmalarına katılmak üzere görevlendirildiğini belirten Özel, “Kandilli Rasathanesi ülke içinde bütün uyumu sağlayarak Harita Genel Komutanlığı, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Afet İşleri Genel Müdürlüğü şu anki AFAD üzere birçok kurumla işbirliği yaparak, ülke çapında uyumu sağladı. Devlet Planlama Teşkilatının da katkılarıyla çeşitli toplantılar ve çalışmalar gerçekleştirildi.” dedi.
Özel, bu süreçte Ege Denizi’ndeki komşu ülkelerin de tsunami ikaz merkezi olma gayretlerinin kelam konusu olduğunu tabir ederek, kelamlarına şöyle devam etti:
“Önemli diplomatik ve bilimsel tartışmalar sonucunda Kandilli Rasathanesi 2012 yılında tsunami hizmet sağlayıcı olarak tespit ve kabul edildi. 1 Temmuz 2012’den beri biz bu denizlerde meydana gelebilecek 5,5 ve sığ, aykırı ya da olağan faylanmalı zelzele sonucu olacak tsunami ihtar bildirisini bölgemizde 13 ülkeye, Türkiye içinde AFAD’a, Muğla Belediyesi’ne, İstanbul Büyükşehir Belediyesi’ne ve ilgili kurumlara servis ediyoruz. Şimdiye kadar 46 tane tsunami iletisi üretilmiş ve ilgili kurumlara bilgi vermişiz.”
“MARMARA’YI ÇOK YAKINDAN İZLİYORUZ.”
Prof. Dr. Özel, Marmara Denizi’nde gerçekleşebilecek muhtemel bir tsunami
Geçen yıl Kandilli Rasathanesi olarak 20 müşahede istasyonu daha kurduklarını söyleyen Özel, “Kuzey Anadolu fay zonunun Marmara Denizi içindeki devamında meydana gelebilecek bir deprem, Marmara Denizi içinde heyelanları tetikleyebilir. Bu heyelanlar da deniz suyunun yükselmesi sonucunda tsunamilere neden olabilir. Bu tehlikelere karşı Marmara Bölgesi’nin kıyılarını korumak için biz bu istasyonları çalıştırıyoruz. Marmara’yı çok yakından izliyoruz.” dedi.
“5,5 BÜYÜKLÜĞÜN ÜZERİNDEKİ SARSINTILARDA UYARIYORUZ”
Kandilli Rasathanesi Sarsıntı Araştırma Enstitüsü Bölgesel Sarsıntı Tsunami İzleme Kıymetlendirme Merkezi Tsunami Operasyonlarından Sorumlu Müdür Yardımcısı Dr. Musavver Didem Cambaz ise enstitünün, tsunami servis sağlayıcı ve memleketler arası tsunami ihtar merkezi olarak hizmet verdiğini belirtti.
UNESCO çatısı altında akreditasyonunu almış bir kurum olarak, 7/24 sarsıntı tahlillerini yaptıktan sonra tsunami potansiyeli bulunan durumlara ait bildiriler yayınladıklarını aktaran Cambaz, ” Bu bildirileri Kuzeydoğu Atlantik, Akdeniz ve ilişkili denizler dediğimiz Marmara, Karadeniz ve Ege Denizi’ni de içine alan alanda 13 ülkeden 16 enstitü ve kuruma, ülkemizde direkt AFAD’a, bunun dışında projelerde işbirliklerinden ötürü sistemimize kayıt olan ünitelere dağıtıyoruz.” biçiminde konuştu.
Cambaz, denizde yahut denize yakın bir aralıkta 5,5 büyüklüğün üzerindeki sarsıntılarda tsunami ikaz bildirileri yayınladıklarını belirtti.
Deniz düzeyi yüksekliklerini gözlemleyip anomali görülmesi durumunda devam iletilerini da yayınladıklarını tabir eden Cambaz, belli bir vakit geçmesi ve hiçbir değişikliğin olmaması durumunda iletisi sonlandırdıklarını anlattı.
“24 İSTASYONLA MARMARA DENİZİ İZLENMEKTE”
Daha evvelki yıllarda Harita Genel Müdürlüğünün işletmekte olduğu istasyonları birincil olarak kullandıklarını tabir eden Cambaz, şu sözleri kullandı:
“Fakat son yıllarda yaptığımız çalışmalarla bilhassa İstanbul Vilayet Afet Risk Azaltma Planlaması kapsamında kurulan istasyonlarla, şu anda Marmara Denizi’nde 20 yeni istasyon kuruldu ve ülkemizde en güzel izlenen denizlerden bir tanesi Marmara Denizi. Şu anda Kandilli Rasathanesi tarafından işletilen 24 istasyonla Marmara Denizi izlenmekte. Rastgele bir deniz düzeyi değişikliği anında ölçülerek bunlarla ilgili iletiler gerekli görüldüğü durumlarda yayınlanmakta.”